Enflasyon Nedir?
Genel Bakış:
Enflasyon, belirli bir zaman aralığında mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki genel düzeydeki artışı ifade eder. Bu durum, paranın satın alma gücünde düşüş anlamına gelir. Yani, aynı miktarda parayla eskiden daha fazla satın alabileceğiniz ürünler, enflasyon nedeniyle daha az satın alınabilir hale gelir.
Enflasyon Nasıl Ölçülür?
Enflasyon, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) gibi göstergeler kullanılarak ölçülür. TÜFE, hanehalklarının tükettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi izlerken, ÜFE ise üretimde kullanılan hammadde ve ara mal fiyatlarındaki değişimi izler.
Enflasyon Türleri:
- Talep Enflasyonu: Talep artışı, arz sabitken fiyatlarda artışa neden olur. Bu durum, ekonominin aşırı ısınması veya hükümet harcamalarındaki artış gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
- Maliyet Enflasyonu: Üretim maliyetlerindeki artışlar, fiyatlarda artışa neden olur. Bu durum, hammadde fiyatlarındaki artış veya döviz kurundaki dalgalanmalar gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
- Döviz Kuru Enflasyonu: Döviz kurundaki değer kaybı, ithal ürünlerin fiyatlarında artışa neden olur. Bu durum, ülkenin borçluluk seviyesinin yüksek olması veya siyasi istikrarsızlık gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Enflasyonun Etkileri:
- Alım Gücünde Düşüş: Enflasyon, paranın satın alma gücünde düşüşe neden olur. Bu durum, özellikle sabit gelirli insanlar için geçim sıkıntısına yol açabilir.
- Yatırım İştahında Azalma: Enflasyon, gelecekteki fiyatların belirsizliğine yol açarak yatırım iştahını azaltabilir.
- Ekonomik Büyüme Hızında Yavaşlama: Enflasyon, yatırımları ve tüketimi olumsuz etkileyerek ekonomik büyüme hızında yavaşlamaya neden olabilir.
Enflasyonla Mücadele:
Merkez bankaları, faiz oranlarını yükselterek ve para arzını kontrol ederek enflasyonla mücadele edebilir. Hükümetler ise mali disiplin sağlayarak ve kamu harcamalarını kontrol ederek enflasyona katkıda bulunabilir.
Türkiye'de Enflasyon:
Türkiye'de enflasyon, son yıllarda önemli bir sorun haline gelmiştir. 2023 yılında yıllık enflasyon oranı %60'ın üzerine çıkarak son 24 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Merkez Bankası ve hükümet, enflasyonla mücadele için çeşitli adımlar atmaktadır.